Wizualny Kraków będzie latem intensywny i trochę nostalgiczny, tradycyjnie autotematyczny, zaangażowany, czasem uciekający w świat wyobraźni.
Autorka: Justyna Nowicka
Sezon otwiera Cracow Art Week KRAKERS (10–17 czerwca), tym razem pod inkluzywnym hasłem „Jesteśmy wielością”. Wydarzenie organizowane przez Fundację Wschód Sztuki od lat bada alternatywny Kraków, wyprzedzając, antycypując, czasem nawet inspirując kierunki rozwoju dużych instytucji. Kilkadziesiąt mniejszych i większych ekspozycji to poważna propozycja. Obok miejsc, które co roku otwierają się dosłownie na kilka dni, częścią przeglądu są wystawy organizowane przez galerię Art Agenda Nova – w tym roku Śniła mi się Europa, której autorką jest pochodząca z Ukrainy Marta Romankiv. Artystka odnosi się zarówno do własnego doświadczenia migracji i prób wpisania się w europejską wspólnotę, jak i do dążenia ukraińskiej społeczności, by stać się częścią Europy w znaczeniu politycznym, kulturowym i społecznym (do 31 lipca).
Metamorfozy, poszukiwanie nowych środków wyrazu – to cechy Miesiąca Fotografii w Krakowie (do 26 czerwca), który w tym roku obchodzi 20. urodziny. Jedną z najbardziej intrygujących wystaw tegorocznej edycji jest I Was Lookin’ Back… w Muzeum Nowej Huty. Kuratorki Magdalena Kownacka i Anna Olszewska zaprosiły artystów i naukowców, by wspólnie przyjrzeć się wzajemnym relacjom człowieka, obrazu i technologii. „Zaczęłyśmy od Goethego i jego idée fixe, że wszystkie rośliny muszą mieć swój pierwszy rozsadnik – praroślinę – fizycznie istniejący egzemplarz, który ma w sobie początki każdej innej rośliny. On nazwał to prarośliną. To przywiodło nas do morfologii (bardzo oświeceniowej koncepcji porządkowania rzeczy pod względem podobieństw formalnych). I właśnie wizerunkiem prarośliny wystawa się zaczyna” – zaprasza Kownacka. W jubileuszowym roku skupiono się też na Krakowie. Nie od razu zbudowano, wystawa prezentowana w Bunkrze Sztuki, to opowieść o Krakowie ostatnich dwudziestu lat. Jednym z wyrazów solidarności z Ukrainą jest natomiast zbiorowa wystawa Ramię w ramię w Galerii Szara Kamienica, gdzie artystki i artyści zza wschodniej granicy prezentują prace wspólnie z kolektywem Czwartek.
Muzeum Fotografii w Krakowie otwiera w czerwcu drugą ekspozycję czasową w nowej siedzibie przy ulicy Rakowickiej. Na wystawie Zobacz: Brytania. Brytyjska fotografia dokumentalna od lat 60. XX wieku (16 czerwca – 18 września) zobaczymy zarówno dzieła klasyków, takich jak David Hurn, Martin Parr, John Davies czy Anna Fox, jak i odkrytych po latach, choć równie ciekawych twórców i twórczyń. „Zdjęcia wybrane przez Ralpha Goertza – kuratora z Institut für Kunstdokumentation und Szenografie w Düsseldorfie – pokazują oryginalność tej fotografii. Przede wszystkim świadczą o postawie dokumentalistów, którzy dzięki niezwykłej umiejętności nawiązywania bliskiego kontaktu z fotografowanymi tworzą sugestywne obrazy zachęcające do krytycznego, ale pełnego zrozumienia myślenia o przedstawionej rzeczywistości” – mówi Dominik Kuryłek, kurator wystawy ze strony MuFo.
Stał dwór szlachecki (17 czerwca 2022 – 12 lutego 2023) to nowy projekt Muzeum Podgórza, oddziału Muzeum Krakowa. Ekspozycja jest próbą przybliżenia widzom historii czterech majątków: Prokocimia, Woli Duchackiej, Bieżanowa i Piasków Wielkich. „Dwory istnieją i pełnią bardzo różne funkcje. Pałac w Prokocimiu jest siedzibą zakonu, dwór w Bieżanowie placówką kultury, jeden budynek dworu na Woli Duchackiej jest publicznym przedszkolem, drugi popada w ruinę, a dwór w Piaskach Wielkich nadal jest własnością prywatną” – tłumaczy kuratorka wystawy Melania Tutak. Do współtworzenia wystawy zaproszono organizacje społeczne oraz aktywistów działających na rzecz lokalnego dziedzictwa. A latem organizatorzy zapraszają na spacery i oprowadzania kuratorskie.
Władysław Wałęga to jeden z najciekawszych współczesnych twórców nurtu art brut. Jego wystawę Nie poddaję się, trwam (24 czerwca – 31 grudnia) przygotowało krakowskie Muzeum Etnograficzne. „W jego twórczości odzwierciedlają się doświadczenia człowieka, który przeżył dramatyczne dzieciństwo, popadł w konflikt z prawem, doświadczył więzienia, alkoholizmu, zmagań z depresją, prób samospalenia. Dopiero arteterapia umożliwiła mu oswajanie demonów wyobraźni, odzyskiwanie równowagi i godności” – wyjaśnia Bożena Bieńkowska, zastępczyni dyrektora MEK.
W kwietniu tego roku Goethe-Institut w Krakowie zainaugurował działalność w nowej siedzibie przy Galerii Kazimierz – i tam zaprasza do galerii sztuki współczesnej. Galeria Kuns(z)t mieści się w miniaturowym budynku starego kompleksu rzeźni. Anonsujący ją neon zaprojektował Mirosław Bałka, który nawiązał do kroju czcionki użytej w 1937 roku przez nazistów w projekcie plakatu zapowiadającego wystawę tzw. sztuki zdegenerowanej. „Neonowym hasłem galeria manifestuje wolnościowy charakter twórczych wypowiedzi” – czytamy w zaproszeniu. 24 czerwca otwarta zostanie ekspozycja zrealizowana w ramach projektu Bodies – unprotected. „Opór, bezbronność i przemoc, determinacja i wola walki są cielesne. Chcielibyśmy zbudować społeczne archiwum cielesnego oporu ukraińskiego i zamówić teksty, materiały fotograficzne i wideo od osób, które obecnie przebywają w Ukrainie, lub od tych, którym udało się wyjechać” – deklarują organizatorzy. Wernisaż towarzyszyć będzie oficjalnemu otwarciu nowej siedziby Goethe-Institut przy ulicy Podgórskiej 34, które potrwa trzy dni (23–25 czerwca) i obejmie także m.in. grę miejską, gry i zabawy dla dzieci, transmisję koncertu Filharmoników Berlińskich oraz występ grupy tancerzy pod przewodnictwem jednego z najciekawszych niemieckich choreografów Bena J. Riepego.
W Cricotece na szczególną uwagę zasługuje w tym roku wystawa Osobiste. Kostiumy teatralne Kantora (7 lipca 2022 – 13 lutego 2023), autorski projekt Bogdana Renczyńskiego, aktora Teatru Cricot 2. Kostiumy są częścią kolekcji Cricoteki i nigdy dotąd nie były tematem odrębnej prezentacji. Wydobyte z magazynów stają się niezwykłym przeglądem idei realizowanych w Teatrze Cricot 2 – od spektakli inspirowanych Witkacym, przez realizacje Teatru Śmierci, aż po ostatnie przedstawienie Kantora Dziś są moje urodziny. Częścią instalacji staną się obiekty, które zrywają z tradycyjną formą kostiumu: manekiny z Umarłej klasy, autorska rekonstrukcja Goplany z Balladyny czy realizujące ideę bio-obiektów Buty Milionera z Nadobniś i koczkodanów.
A na koniec z pewnością jedno z największych wydarzeń lata, czyli druga odsłona serii „4 × nowoczesność” w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie. Po ubiegłorocznych, świetnie przyjętych Polskich stylach narodowych kuratorzy otwierają nowy rozdział: Nowy początek. Modernizm w II RP (29 lipca 2022 – 12 lutego 2023). „Moda na modernistyczną architekturę czy dizajn jest powszechna, i nic dziwnego, bo to świetne projekty, często będące wzorem dla współczesnych architektów – mówi szef zespołu kuratorskiego wystawy prof. Andrzej Szczerski. – Chcielibyśmy jednak uniknąć łatwej apologetyki modernizmu. Pokazujemy wielowątkowość tej epoki, dychotomię wpisaną w modernizm, który z jednej strony jest kreatywny i otwarty na zmianę, z drugiej zaś nosi w sobie potencjał katastrofy”. Na wystawie zobaczymy różne efekty twórczego doświadczania nowoczesności – od malarskich obrazów po techniczne wynalazki, od architektury po projekty tkanin, mebli i przedmiotów codziennego użytku.
***
To tylko kilka z licznych wystaw, które obejrzymy latem w Krakowie – wpisują się one w bogaty zbiór ekspozycji stałych i czasowych, które każdego miesiąca przygotowują krakowskie muzea, galerie czy instytucje. Warto go nieustannie sprawdzać, odkrywać – i eksplorować.
Justyna Nowicka
Redaktorka programowa Radia Kraków Kultura, autorka wywiadów i audycji publicystycznych, moderatorka debat, redaktorka radiowych słuchowisk.
***
Zachęcamy także do lektury wywiadu, w którym dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu Andrzej Betlej opowiada m.in. o planowanych na lato nowych odsłonach wawelskiego skarbca, komnat i apartamentów oraz o pokazach dzieł z dawnych zbiorów rodziny Lanckorońskich.
Tekst ukazał się w wydaniu 2/2022 kwartalnika „Kraków Culture”.
zdjęcie: Władysław Strzemiński, Martwa natura z kielichem, ok. 1928, olej, płótno, kolekcja Muzeum Narodowego w Poznaniu, wystawa Nowy początek… w Gmachu Głównym MNK
