Rok 2024 będzie w Krakowie świętem japońskiej sztuki – przede wszystkim dawnej, ale i współczesnej.
Dorota Dziunikowska
Kraków Culture
W 1831 roku mistrz japońskiego drzeworytu ukiyo-e Katsushika Hokusai stworzył pierwszy z cyklu drzeworytów Trzydzieści sześć widoków na górę Fudżi, który kilkadziesiąt lat później zachwycił europejskich artystów i miłośników sztuki. Wielka fala w Kanagawie to ikoniczny przykład sztuki Japonii, rozpoznawalny dziś na całym świecie. A czy współczesny Kraków można sobie wyobrazić bez zainspirowanej grafiką Hokusaia sylwetki Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha z jej doskonale wpisującym się w otoczenie pofalowanym dachem? W 2024 roku Manggha świętuje 30-lecie działalności!
Kiedy w 1987 roku zafascynowany kulturą japońską Andrzej Wajda otrzymał nazywaną „japońskim Noblem” nagrodę Kioto, postanowił przeznaczyć ją na budowę nowego muzeum w Krakowie. Pragnął w ten sposób zapewnić siedzibę dla wspaniałych zbiorów sztuki Dalekiego Wschodu ofiarowanych w 1920 roku Muzeum Narodowemu w Krakowie przez Feliksa „Mangghę” Jasieńskiego. 30 listopada 1994 roku otwarto nowoczesny budynek nad Wisłą, w którym przez kolejne dziesięć lat funkcjonował oddział Muzeum Narodowego w Krakowie – Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Jego nazwa była hołdem dla jednego z największych donatorów krakowskiego muzeum oraz publicznych zbiorów sztuki w Polsce w ogóle. Od roku 2005 Manggha działa jako samodzielna państwowa instytucja kultury, w roku 2007 otrzymała status placówki muzealnej, a dwa lata później przekazano jej w depozyt zbiory Sztuki Dalekiego Wschodu MNK.
Obchody jubileuszu muzeum zainaugurowało już na rok przed okrągłymi urodzinami – otwarciem monograficznej wystawy Utagawy Hiroshigego (1797–1858), jednego z największych mistrzów japońskiego drzeworytu. To właśnie w Krakowie znajduje się jedna z najliczniejszych na świecie – obejmująca ponad dwa tysiące odbitek – kolekcja dzieł tego artysty. Wystawa Hiroshige 2023. Z kolekcji Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego, która potrwa do połowy 2024 roku, zbudowana jest wokół dominujących w sztuce Hiroshigego tematów: natury, drogi i miejsca, a towarzyszą im wątki wyznaczające nowe ścieżki w sztuce współczesnej: deszcz, manga, komiks czy gra w cienie. To, jak wielki wpływ japoński drzeworyt wywarł na sztukę europejską czasów Feliksa Jasieńskiego, ilustrują zestawione z japońskimi krajobrazami pejzaże młodopolskich malarzy: Ferdynanda Ruszczyca, Jana Stanisławskiego czy Juliana Fałata.
Utagawa Hiroshige, Most na rzece Kamo w Kyoto, z serii Pięćdziesiąt trzy etapy Tokaido, ok. 1834
Wiosną ciekawym dopełnieniem wystawy Hiroshige będzie multimedialna interpretacja jego sztuki – w ramach projektu Hiroshige. Podróż w głąb drzeworytu (25.04–3.11.2024) czworo artystów: Kaja Mucha, Natalia Buchta Stochel, Wiktor Wiater oraz Klaudia Ptasińska-Wajda zaproponuje interpretacje najsłynniejszych prac autora cykli Sto słynnych widoków Edo i Pięćdziesiąt trzy etapy Tōkaidō.
Jesienią przeniesiemy się natomiast w czasy współczesne – wystawa Hommage à Akira Kurosaki (28.09–11.11.2024), zorganizowana w ramach Programu Głównego Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie 2024, zaprezentuje sylwetkę wybitnego drzeworytnika, który wielokrotnie gościł w naszym mieście. Zmarły przed pięcioma laty Kurosaki mistrzowsko łączył japońskie tradycje rzemieślnicze z ich nowoczesną interpretacją.
Zdeponowana w Muzeum Manggha kolekcja Jasieńskiego obejmuje 6500 obiektów sztuki japońskiej, w tym: 4600 drzeworytów, około 1000 militariów, malowidła, rzeźbę, ceramikę, tkaniny, wyroby z laki i emalii, brązy. Aby przybliżyć ten zbiór szerszej publiczności, muzeum w ramach wystawy stałej sukcesywnie pokazuje wybrane wątki Z japońskiej kolekcji Feliksa „Mangghi” Jasieńskiego, a kulminacją tych prezentacji będzie zaplanowane dokładnie w dniu jubileuszu 30-lecia otwarcie dużej ekspozycji obejmującej najważniejsze obiekty sztuki japońskiej i dalekowschodniej.
W 2024 roku obejrzymy także wystawę japońskiej sztuki współczesnej, pokazy bonsai, ikebany i suiseki, a wystawom towarzyszyć będzie bogaty program spotkań, warsztatów, konkursów oraz konferencji naukowych przygotowanych we współpracy z ośrodkami akademickimi w Polsce i Japonii.
Tekst ukazał się w numerze 4/2023 kwartalnika „KrakowCulture”.
