Ekspozycja w Muzeum Podgórza, oddziale Muzeum Krakowa, jest próbą przybliżenia historii czterech majątków: Prokocimia, Woli Duchackiej, Bieżanowa i Piasków Wielkich.
Co zdecydowało o wyborze tych właśnie przykładów? „Omawiane dwory istnieją fizycznie i pełnią bardzo różne funkcje. Pałac w Prokocimiu jest siedzibą zakonu, dwór w Bieżanowie pełni funkcje placówki kultury, jeden budynek dworu na Woli Duchackiej jest publicznym przedszkolem, drugi popada w ruinę, a dwór w Piaskach Wielkich nadal jest własnością prywatną”, tłumaczy kuratorka wystawy Melania Tutak. „Ważnym dla nas czynnikiem była rola, jaką wybrane miejsca pełnią w przestrzeni społecznej dzielnic: siła oddziaływania ich historii na współczesne życie dzielnicy, obecność w świadomości mieszkańców, a także kondycja architektoniczna obiektów i to, do kogo dziś należą”, dodaje.
Do współtworzenia wystawy zaproszono organizacje społeczne oraz aktywistów działających na rzecz lokalnego dziedzictwa. Ekspozycja jest swego rodzaju podziękowaniem za ich aktywność i nieoceniony wkład w pielęgnowanie i odkrywanie lokalnych historii.
Wystawę podzielono na części, a każda z nich dotyczy innego aspektu życia dworu i podmiejskiego pałacu. Ponadto każdy obiekt otrzymał swój własny kolor, który towarzyszy poświęconym mu fotografiom, opowieściom i przestrzeniom. Wystawa została pomyślana tak, aby jej goście poczuli się jak goście dworów.
W części zatytułowanej „Z drewna, lecz podmurowany” znajdują się informacje na temat historii i architektury budynków. „Ogrody” prezentują urodę terenów przydworskich, a w Sali balowej znajduje się segment „Właściciele i mieszkańcy”. Część „Dobroczynność” prezentuje działalność charytatywną mieszkańców i właścicieli majątków. W części „Fora ze dwora” prezentowane są powojenne losy majątków. Ekspozycję kończy przestrzeń „Spotkanie”, zaaranżowana przy współpracy i zaangażowaniu aktywistów i stowarzyszeń działających na terenach dawnych obszarów dworskich Podgórza. Całej narracji towarzyszą pamiątki rodzinne „rozsypane” na całej przestrzeni wystawy, co przypomina gubione podczas ucieczki artefakty spakowanego naprędce życia.
Wystawa powstawała w trudnym okresie pandemii COVID-19. Końcowe etapy prac zbiegły się z początkiem agresji rosyjskiej na Ukrainę, co wymusiło ucieczkę przed wojną milionów Ukraińców, którzy swoje życie, przeszłość i dorobek pokoleń musieli nagle spakować do jednej walizki. Te wydarzenia dodały wystawie niezwykle aktualny wymiar, przestrzegając, że historia nieustannie i bezlitośnie się powtarza.
