Wystawa w Żydowskim Muzeum Galicja poświęcona jest trzem pokoleniom rodziny Oresów i ich stosunkowi do Polski. Pozwala zagłębić się w kwestie przekazywania z pokolenia na pokolenie pamięci i narracji o Holokauście i ukazuje, jakie relacje z Polską mają dzieci i wnuki ocalałych.
Oskar Ryszard Ores urodził się w Krakowie w 1923 roku w zasymilowanej żydowskiej rodzinie. Jego ojciec wykonywał różne zawody, a rodzina matki posiadała w Krakowie wytwórnię koszernej kiełbasy. Podczas II wojny światowej Ryszard trafił wraz z matką i siostrą do krakowskiego getta. W lutym 1943 roku został przeniesiony do pobliskiego obozu pracy przymusowej w Płaszowie. W ostatnich miesiącach wojny był więźniem trzech kolejnych obozów koncentracyjnych: Sachsenhausen, Flossenbürga i Dachau, w którym został wyzwolony w kwietniu 1945 roku. Ryszard był jedyną osobą z rodziny, która przeżyła. Po wojnie dochodził do siebie w szpitalu prowadzonym przez amerykańską armię, później studiował medycynę w Bernie w Szwajcarii. Wyemigrował do Nowego Jorku w 1955 roku. Przebywając w krakowskim getcie, Ryszard robił zdjęcia swoich znajomych. Symboliczne dowody istnienia jego rodziny i przyjaciół, w większości zamordowanych w czasie Holokaustu. Razem ze zbiorem przedwojennych fotografii ukrył je w słoju w Płaszowie i wykopał po wojnie. Na wystawie w Żydowskim Muzeum Galicja ta kolekcja została po raz pierwszy zaprezentowana w całości.
Po wojnie Ryszard podtrzymywał więzi z Polską, często wracał i pozostał w kontakcie z przyjaciółmi z Krakowa, wśród których byli bohaterowie krakowskiego getta, m.in. Julian Aleksandrowicz i Tadeusz Pankiewicz. W Nowym Jorku zbierał fundusze na wyposażenie medyczne dla kliniki w Krakowie, a także – wraz z Fundacją Ronalda Laudera – na renowację i porządkowanie miejsc związanych z dziedzictwem żydowskim w tym mieście. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Krzyżem Armii Krajowej i Krzyżem Oświęcimskim. Był także wśród konsultantów filmu „Lista Schindlera”, jako że w filmie przedstawionych zostało wiele miejsc, w których przebywał w czasie wojny.
Choć Ryszard zmarł w 2011 roku, drugie i trzecie pokolenie jego rodziny pozostało zaangażowane w życie żydowskie w Polsce. Jego córka Michelle jest związana z krakowską społecznością żydowską i działaniami na rzecz ochrony dziedzictwa żydowskiego w Polsce. Jeden z jej synów, Adam, mieszka w Polsce od 2017 roku, w swojej pracy koncentrując się na żydowskiej historii i dziedzictwie. Wielu innych członków rodziny zbudowało własne relacje z Polską i rozumienie Holokaustu.
Wielu polskich ocalałych z Holokaustu i ich potomków ma rzecz jasna określony obraz Polski, który w dużej mierze bazuje na wspomnieniach z dzieciństwa rodziców i dziadków oraz na horrorach wojny. Rodzina Oresów, poprzez swoje trwałe zaangażowanie w Polsce, zbudowała z tym krajem nieco inną relację, która – choć pozostaje mocno skoncentrowana na Holokauście i rodzinnej historii – zaowocowała silnymi więziami z Polską oraz z odbudową życia żydowskiego w Polsce.
Wystawa opowiada historię o tym, jak jedna rodzina zbudowała własne silne więzi z krajem pochodzenia, wciąż żyjąc z bólem i traumą Holokaustu. Stawia też istotne pytania o wzajemne relacje pomiędzy Polakami a żydowskimi ocalałymi i ich rodzinami, mając na celu zrozumienie tych współczesnych związków.
Trzon prezentacji stanowią materiały wizualne, które Ryszard tworzył i zbierał przez całe swoje życie, ale zawiera także wywiady z członkami jego rodziny oraz archiwalne dokumenty i przedmioty, które ukazują niezwykle skomplikowaną relację żydowskiej rodziny z krajem pochodzenia. Jest to historia o głębokiej tęsknocie, pomimo bólu i traumy, a także opowieść o odwadze i nadziei.
Wystawa została zaprojektowana w nowoczesnym, wizualnie atrakcyjnym stylu. Zaprezentowano na niej zarówno historyczne obiekty (listy, dokumenty, fotografie), jak i materiały audiowizualne: wywiady i świadectwo Ryszarda, nagrane w latach 90. XX wieku, a także wywiady z członkami rodziny zarejestrowane specjalnie na potrzeby wystawy.
***
Oprowadzania po wystawie:
Poniedziałek, 13.09.2021
godz. 16:00 – oprowadzanie w języku angielskim
godz. 17:00 – oprowadzanie w języku polskim
Sobota, 18.09.2021
godz. 12:00 – oprowadzanie w języku polskim
godz. 13:00 – oprowadzanie w języku angielskim
Wtorek, 21.09.2021
godz. 16:00 – oprowadzanie w języku angielskim
godz. 17:00 – oprowadzanie w języku polskim
Sobota, 25.09.2021
godz. 12:00 – oprowadzanie w języku polskim
godz. 13:00 – oprowadzanie w języku angielskim
