Wystawa Henryk Reiss musi przestać istnieć w Żydowskim Muzeum Galicja przedstawia dramatyczną historię rodziny Reiss: Henryka, jego żony Łucji i ich córki Elżuni, którzy w czasach II wojny światowej i Holokaustu ukrywali swoją żydowską tożsamość.
W 1942 roku, w obliczu śmiertelnego zagrożenia, Reissowie podejmują decyzję o zakupie fałszywych dokumentów – tzw. „aryjskich papierów” – na nazwisko mieszkającej we Lwowie polskiej, chrześcijańskiej rodziny Darażów. Pod przybranym nazwiskiem uda im się dotrwać do końca wojny. Jednak spośród licznych krewnych i przyjaciół Łucji i Henryka nie ocaleje prawie nikt.
Wystawa została przygotowana w oparciu o spisywane w powojennych latach wspomnienia Henryka Reissa i rodzinną kolekcję bezcennych dokumentów. Na wystawie zostanie zaprezentowanych niemal 50 z nich, w tym jeden z najpełniejszych zachowanych zbiorów „aryjskich papierów” używanych przez konkretną rodzinę.
Czym były „aryjskie papiery”? Jak je zdobywano? Jak wyglądał proces przyjmowania fałszywej tożsamości i jakie miał konsekwencje? Co tak naprawdę oznaczało „życie na aryjskich papierach”? Czy posiadanie „aryjskich papierów” gwarantowało bezpieczeństwo? Te pytania są kluczowe dla zrozumienia losów rodziny Reissów i tysięcy Żydów, którzy zdecydowali się na zmianę tożsamości, aby ratować życie.
Na wystawie pokazano także jak strategia przetrwania oparta na odgrywaniu roli innej osoby nieustannie ściera się z tym, co przypadkowe i niekontrolowalne. Od Krakowa, przez maleńki Oserdów do Lwowa, przez Warszawę do Skierniewic i Legionowa, z Beskidu Sądeckiego przez słowacki Preszów, po Budapeszt, Kadarkut i Taszár na Węgrzech – trzyosobowa rodzina Reissów nieustannie doświadczała dramatycznych, niebezpiecznych sytuacji i szczęśliwych zbiegów okoliczności. Ostatecznie to osoby, które Reissowie napotkali na swej drodze, miały decydujące znaczenie. Postawy tych ludzi rozciągały się od troski i przyjaźni po antysemickie uprzedzenia i otwartą wrogość. Ten aspekt przetrwania rodziny – kto im pomógł, kto udzielił schronienia, kto odwrócił wzrok, a kto ściągnął na nich śmiertelne zagrożenie – również mocno wybrzmiewa na wystawie.
Historia Reissów to opowieść o strachu i odwadze, o smutku i wytrwałości, o utracie i nadziei. Wystawa, mimo że dotyczy jednej rodziny, ukazuje szerszy kontekst i pozwala przyjrzeć się chronologii i geografii Zagłady. Narracja wykracza jednak poza okres II wojny światowej, rzucając światło na sytuację ocalałych w pierwszych powojennych latach – na dylematy i decyzje tych, którzy zdołali przetrwać.
