Spotkanie z tradycją, naturą i kulturą słowiańską. Strawa pod Kopcem Wandy – przywitanie lata 2025 to wyjątkowe plenerowe wydarzenie inspirowane pradawną Nocą Kupały, podczas którego symbolicznie powitamy lato u stóp legendarnego kopca Wandy.
Tegoroczna edycja inspirowana jest wierzeniami, mitami i rytuałami ochronnymi Słowian. Choć dawni Słowianie nie pozostawili pisemnych źródeł dotyczących symboliki, ich znaczenie przetrwało w kulturze ludowej, sztuce oraz współczesnych interpretacjach. Wydarzenie pod kopcem Wandy jest również pomysłem na reinterpretację słowiańskiego dziedzictwa. Podczas tej najkrótszej nocy przeniesiemy się w czasie do świata naszych przodków – życia zgodnego z cyklem pór roku, w bliskim kontakcie z żywiołami i dawnymi obrzędami.
A co tym razem czeka nas w programie? Rozpoczniemy od warsztatów archeologicznych i dyskusji na temat historii zapisanej w znaleziskach archeologicznych. Wspólnie z edukatorami i archeologami spróbujemy dotknąć przeszłości i sprawdzić, ile fascynujących informacji można odczytać z fragmentów glinianych naczyń czy dawnego uzbrojenia. Ponadto czekają na Was warsztaty plecenia wianków słowiańskich, haftowanie roślinnych wzorów oraz tworzenia amuletów ze słomy, opowieści o słowiańskich rytuałach i symbolice ziół. Nie zabraknie muzyki na żywo: posłuchamy dawnych słowiańskich pieśni obrzędowych oraz wspólnie pośpiewamy przy ognisku. A odważnych zaprosimy do Chatki Szeptuchy, która uchyli rąbka tajemnicy dotyczącej przyszłości. Wszystkie zaaranżowane aktywności mają na celu niespieszny w nich udział, pełen beztroski i radości z nadchodzącego lata.
18.00-18.40 Czy przedmioty kłamią, czyli jak (nie)czytać historii zapisanej w obiektach. Prelekcja tłumaczona na PJM i warsztaty archeologiczne
W ostatnich latach zwyczaje i wierzenia dawnych Słowian przeżywają prawdziwy renesans. Przypominane i rekonstruowane są dawne praktyki, obrzędy i tradycje. Ale co, o ile w ogóle, o tych dawnych światach może nam powiedzieć archeologia? Na te – i wiele innych – pytań spróbujemy odpowiedzieć podczas tegorocznej Strawy pod Kopcem Wandy. Wspólnie z nami będzie można dotknąć przeszłości i przekonać się, ile fascynujących informacji można odczytać z fragmentów glinianych naczyń czy dawnego uzbrojenia. W tych wyjątkowych, plenerowych okolicznościach spotkamy się z Maciejem Siedleckim i Wojciechem Wichnerą – archeologami, edukatorami i pasjonatami dziejów minionych. Porozmawiamy wspólnie o tym, co tak naprawdę możemy dziś powiedzieć o pierwszych Słowianach, o ich zwyczajach, rytuałach i życiu codziennym.
18.00-21.00 Z wiankiem na głowie - warsztaty plecenia wianków słowiańskich
W czasie Nocy Kupały zapraszamy Was na warsztaty plecenia wianków – wspólnie stworzymy coś pięknego, zanurzymy się w naturze i dawnych tradycjach. To tutaj, wśród traw i dzikich kwiatów, nauczymy się pleść wianki tak, jak robiły to kiedyś słowiańskie dziewczęta – z intencją miłości, ochrony i nowego początku. A może, jak mówi legenda, duch królowej Wandy wciąż czuwa nad tym miejscem i wysłuchuje szeptanych życzeń? Przyjdź, jeśli chcesz poczuć magię tej wyjątkowej nocy, zanurzyć dłonie w pachnących ziołach i stworzyć coś pięknego – dla siebie, dla kogoś bliskiego. Kwiaty i materiały zapewniamy na miejscu, mile widziane przyniesienie też własnych roślin.
Warsztaty odbędą się w 4 turach: I tura 18:00 – 18:30, II tura 18:40-19:10, III tura: 19:20 – 19:50, IV tura 20:00 – 20:30. (IV tura warsztatów z tłumaczeniem na PJM).
Warsztaty wymagają wcześniejszych zapisów.
Liczba miejsc ograniczona.
Zapisy na adres: ola.wyszynska@fundacjaecotravel.pl
Uwaga! W zgłoszenia proszę podać imię i nazwisko, email oraz numer kontaktowy. Na warsztaty można zapisać wyłącznie siebie + dziecko (jeśli w warsztatach bierze udział również osoba niepełnoletnia). Prosimy o zgłoszenia indywidualne.
18.00-20.00 Szałas Malucha - strefa twórczych działań dla dzieci
Zapraszamy do wspólnego tkania szałasu, w którym zadziać się będą mogły sprawy wyjątkowe. Wypełnimy przestrzeń magicznymi dźwiękami i stworzymy obronne amulety z naturalnych materiałów. Poszukamy, co w naturze może wydawać dźwięk i wspólnie pomuzykujemy na trawie. A jaki możemy zrobić obraz z natury? Z pewnością utkamy i upleciemy baśniowe i zielone opowieści.
(I tura 18.00-18.50, przerwa, II tura 19.00-19.50). Dzieci pozostają pod opieką rodziców lub opiekunów
18.00-20.00 Słomiany zapał - warsztaty tworzenia zabawek i amuletów – Żywa Pracownia
Jednym z najłatwiej dostępnych materiałów rękodzielniczych na wsi była słoma. Jako podstawowy składnik wielu dzieł sztuki ludowej - tych praktycznych i tych bardziej artystycznych - znajdowała szereg zastosowań: od wyplatanych koszy i kapeluszy po zabawki, ozdoby i elementy plastyki obrzędowej. Podczas warsztatów nauczymy się tworzyć ze słomy małe koziołki, ptaszki i ludziki - według wzorów, które odnaleźć można w wielu kulturach - m.in. słowiańskich oraz skandynawskich. Słomiane figurki w zależności nadanej im przez twórców funkcji staną się zabawkami, amuletami lub eleganckimi dekoracjami. Do pracy wykorzystamy pełną symboliki, pachnącą słomę żytnią.
Do warsztatów dołączać będzie można w dowolnym momencie. Warsztaty odbędą się w dwóch godzinnych turach (I tura 18.00-19.00, przerwa, II tura 19.15-20.15)
18.00-20.00 Instalacja HAFTY NA DRZEWACH – Żywa Pracownia
To już wieloletnia tradycja Żywej – każdego roku wspólnie haftujemy unikalny wzór na wielkiej tkaninie rozwieszonej między drzewami podczas plenerowych wydarzeń, które zasilamy naszą żywą przestrzenią warsztatową. W inspiracją do wzoru na tkaninie, do współtworzenia której zapraszamy obecnie, stały się hafty z gorsetów krakowskich. Na kanwę o długości ponad 5 metrów przenieśliśmy autentyczne wzory haftów z misternie zdobionych gorsetów znajdujących się w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Jak wygląda haftowanie w wersji makro? Zasadę używania piły - „moja - twoja” - przełożymy na nasze warunki haftując tkaninę w parach, podając sobie igłę. W ten sposób na tkaninie pojawią się wszelkiego kształtu i rozmiaru kwiaty, listki i winne grona prosto z niemal 100-letnich gorsetów z Krakowskich okolic - Zielonek, Bolechowic, Luboczy i Zalasu. Oprócz włóczki, którą zastąpimy mulinę, naszą tkaninę ozdobimy upcyclingowymi cekinami ze sprasowanych kapsli.
18.30-20.30 Zaklęte Ziele - opowieści o magii ziół
Wierzono, że zioła zbierane w Noc Świętojańską mają wyjątkową moc. W dawnych rytuałach i zaklęciach były nie tylko pomocą, ale i tarczą – chroniły domy, odpędzały złe moce, przyciągały pomyślność i miłość, odczyniały uroki. Dlatego właśnie w ten wyjątkowy czas zapraszamy na spotkanie z magią roślin codziennych, ale jednocześnie niezwykłych – dziurawca, bylicy, krwawnika, brzozy. Wspólnie odkryjemy, jakie opowieści kryją!
18.00-21.00 Pokazy i animacje - GRUPA DZIEJAWA
19.00-19.30 Inscenizacja wróżby konnej według kronikarza Thietmara z Merseburga dla wojowników
Wydarzenie tłumaczone na PJM.
Wśród atrakcji grupy Dziejawa znajdą się m.in. stanowisko krzesania ognia oraz stoisko z replikami przedmiotów z epoki wczesnego średniowiecza: od broni poprzez warsztat tkacki, kuchnię naszych przodków, skrzynię z biżuterią aż do słowiańskiej garderoby. Wysłuchamy również słowiańskich opowieści i zagadek, poćwiczymy się w szermierce, przymierzymy stoje lub elementy bojowe. Grupa DZIEJAWA zaprasza również do wysłuchania opowieści o wróżbach i rytuałach dawnych Słowian. Podczas tej edycji będzie niecodzienna okazja odwiedzenia Chatki Szeptuchy i wysłuchania wróżby! W programie również wyjątkowy pokaz łucznictwa konnego oraz inscenizacja wróżby konnej dla wojowników według kronikarza Thietmara z Merseburga.
19.30-20.30 Koncert Orkiestry Czarne Pióra
Orkiestra Czarne Pióra to pięcioro muzyków, którzy postanowili połączyć swoje siły i dotychczasowe doświadczenia w ramach nowej formacji muzycznej. Grają muzykę wywodzącą się z tradycji ludowych, zarówno z repertuaru kapel wiejskich jak i miejskich orkiestr podwórkowych. Czerpią głównie z muzycznych tradycji Krakowa jako wielowiekowego tygla kulturowego, w którym spotykały się i mieszały wpływy kultur muzycznych nie tylko polskich, ale też żydowskich, węgierskich, romskich i innych. Muzykę traktują jako narzędzie prowokujące, umożliwiające i spajające spotkania. Podczas Strawy sięgną do tradycji sobótkowych – pojawią się dawne słowiańskie pieśni obrzędowe, ludowa liryka miłosna, tradycyjne korowody i żwawa muzyka do tańca.
Orkiestra Czarne Pióra to:
Zofia Szyrajew – instrumenty perkusyjne, śpiew
Cecylia Malik – skrzypce
Anna Psuty-Zając – akordeon, śpiew
Michał Oramus – klarnet, saksofon, śpiew
Adam Tuba Ludowa – tuba
20.30-21.30 CHMARA - występ grupy kobiecej
Chmara - kobieca grupa śpiewacza prowadzona przez Aleksandrę Zawłocką (Harmonia Głosu i Ciała). Zbieramy piękne melodie i harmonie, aby wnieść w nie swojego ducha, ożywić je i poczuć ich wielką moc. Fascynują nas historie i tradycje zaklęte w dawnych pieśniach, łączy nas uwielbienie melodii i polifonii. W starych pieśniach odnajdujemy miejsce na własną wrażliwość i osobistą historię oraz postrzeganie świata.
21.00-22.00 Rozpalenie ogniska
Organizatorzy proszą o zabranie niezbędnego ekwipunku piknikowicza, zwłaszcza koców piknikowych. Strawę dla ciała dostępna będzie w specjalnie zaaranżowanej strefie gastronomicznej.
Wstęp wolny na wydarzenie.
Warsztaty plecenia wianków wymagają wcześniejszych zapisów.
Pomysłodawcą wydarzenia plenerowego „Strawa pod Kopcem” jest Fundacja EcoTravel.
Dofinansowano ze środków Rady Dzielnicy XVIII Nowa Huta.
Od 2022 roku współorganizatorem wydarzenia jest Ośrodek Kultury Norwida.
Partner: Muzeum Archeologiczne.
