Wiosna, czyli komiks

Tak już od ponad dekady myślą autorzy i czytelnicy komiksu w Krakowie. W tym roku marzec przyniesie nam 12. Krakowski Festiwal Komiksu, a wraz z nim wątki kobiece, ukraińskie i jubileuszowe. Wszystkie one są kontynuacją aktywności Krakowskiego Stowarzyszenia Komiksowego i Fundacji Muzeum Komiksu z roku ubiegłego.

Rafał Kołsut

Kobiety komiksu

Spośród polskich twórczyń w zbiorowej pamięci zapisała się przede wszystkim Szarlota Pawel, autorka historyjek o przygodach Jonki, Jonka i Kleksa. Znawcy medium rozpoznają także Grażynę Kasprzak, wybitną kolorystkę m.in. plansz Grzegorza Rosińskiego czy Joannę Karpowicz, która łączy praktykę malarską z narracją graficzną. Zapomniane artystki – takie jak Krystyna Wójcik, Anna Hoffmanowa czy Anna „Ha-Ga” Gosławska-Lipińska, aktywne głównie na łamach lokalnej prasy – stara się za pomocą wystaw monograficznych przybliżać Fundacja Muzeum Komiksu.

Obecnie na polskim rynku komiksowym przybywa twórczyń osiągających krajowe i międzynarodowe sukcesy. Potwierdza to nominacja w 2021 roku dla Marii Rostockiej za komiks Koniec lipca oraz tegoroczna nagroda dla Marzeny Sowy za Małe ucieczki na największym w Europie festiwalu komiksu w Angoulême. Wydana w lutym tego roku antologia Własnym głosem. Herstorie aborcyjne prezentuje siłę przekazu rysowniczek, które z powodzeniem mogą sięgać po najważniejsze europejskie trofea. Artystki: Anna Karolina Kaczmarczyk, Katarzyna Niemczyk, Aleksandra Herzyk (laureatka Krakowskiej Książki Miesiąca za marzec 2023!) czy Unka Odya publikują w sieci i wydaniach papierowych krótkie i długie formy, cieszące się uznaniem tysięcy odbiorców – także tych, którzy na co dzień nie sięgają po komiksy. Podczas festiwalu premierę będzie mieć autobiograficzny album Katarzyny Falauke Czy wszystko smakuje?, będący owocem programu wymiany rezydentów między Krakowem i Angoulême, Miastami Literatury UNESCO. Zobaczymy także wystawę retrospektywną Anny Krztoń podsumowującą 10 lat jej pracy twórczej i plenerową ekspozycję grafik z cyklu Queer Folk Katarzyny Witerscheim.

Nie tylko sąsiedzi

Od października 2022 roku w Krakowie mieszka na stałe Ruslana Koropetska, redaktorka naczelna lwowskiego wydawnictwa komiksowego „Ukrainian Assembly Comix”. Kraków regularnie odwiedzają także Bohdan Kordoba, założyciel „UA Comix”, i Vira Kordoba, artystka komiksowa, autorka m.in. plakatów dla Lwowa Miasta Literatury UNESCO. W styczniu lwowscy twórcy odwiedzili 50. Festiwal Komiksu w Angoulême, zatrzymując się po drodze na dłużej w Krakowie. Intensywne kontakty pomiędzy tymi środowiskami owocują regularnie nowymi projektami, jak choćby wspólna prezentacja na ubiegłorocznych Międzynarodowych Targach Książki w Krakowie czy zbliżająca się właśnie wystawa kobiecego komiksu ukraińskiego w Cartoon Art Museum w San Francisco, której kuratorem jest Artur Wabik z Fundacji Muzeum Komiksu.

Rynek komiksowy w Ukrainie przechodzi obecnie głęboką zapaść, co skłania tamtejszych wydawców i autorów do poszukiwania nowych odbiorców w Polsce. „Jesteśmy zainteresowani sprzedażą praw do tłumaczeń naszych komiksów, jak również wprowadzeniem na rynek polski publikacji w języku ukraińskim” – mówi Koropetska. Podobną strategię przyjęło wydawnictwo Egmont Polska, które już w listopadzie ubiegłego roku opublikowało popularny w Ukrainie komiks Zwycięstwo – w dwóch wersjach językowych. Wyraźnie widać, że liczna diaspora ukraińska w Polsce staje się atrakcyjnym odbiorcą, którego siłę nabywczą testuje coraz więcej wydawnictw. Podczas festiwalu odbędzie się krajowa premiera komiksu Woroszyłowgrad autorstwa Artura Wabika i Marcina Surmy według powieści Serhija Żadana. Tytuł ten ukazał się pierwotnie w Ukrainie w 2012 roku i właśnie doczekał się wydania w języku polskim.

Poza spotkaniami z autorkami i autorami z Ukrainy w programie imprezy znajdziemy także gości z Wielkiej Brytanii i Francji. O swojej najnowszej książce poświęconej twórczości komiksowej Tove Jansson opowie Paul Gravett, brytyjski badacz i współtwórca festiwalu Comica London. Albumy będzie podpisywał Zanzim, autor ilustracji do Wyspy kobiet i Męskiej skóry, bestsellera i jednego z najczęściej nagradzanych komiksów francuskich ostatnich lat (wyd. Kultura Gniewu). Ponadto można liczyć na warsztaty twórcze, spacery komiksowe, pokazy cosplay oraz giełdę z festiwalowymi premierami. W trakcie trwania imprezy na Plantach nastąpi odsłonięcie literackiej ławki poświęconej Arturowi Bartelsowi – pionierowi polskiej narracji obrazkowej. Poznamy także nazwiska tegorocznych rezydentów Miast Literatury UNESCO: Krakowa i Angoulême.

Jubilaci

Festiwalowych atrakcji dopełnią uroczystości związane z jubileuszami postaci ze współczesnych komiksów dla dzieci. W tym roku obchodzimy bowiem 10-lecie przygód Misia Zbysia i Borsuka Mruka autorstwa Macieja Jasińskiego i Piotra Nowackiego, a także 20-lecie Tymka i Mistrza – bohaterów wykreowanych przez Rafała Skarżyckiego i Tomasza Lwa Leśniaka. Oryginalne plansze z przygodami roztargnionego czarodzieja i jego niesfornego ucznia złożą się na jubileuszową wystawę prezentowaną w siedzibie Fundacji Muzeum Komiksu. Będzie to rzadka okazja do obejrzenia oryginalnych prac sprzed dwóch dekad. Krakowskie Stowarzyszenie Komiksowe zaprasza wszystkich na te wyjątkowe urodziny – już niebawem czeka nas radosna rysunkowa wiosna!

Dr Rafał Kołsut
Historyk komiksu i animacji, nauczyciel akademicki i popularyzator narracji rysunkowej, członek zarządu Krakowskiego Stowarzyszenia Komiksowego, rady programowej Fundacji Muzeum Komiksu i Polskiego Towarzystwa Badań nad Komiksem. Organizator dorocznego Krakowskiego Festiwalu Komiksu.