Sięgająca pradawnych czasów tradycja nie zaginęła do dziś, o czym można się przekonać, przybywając na przełomie sierpnia i września do podkrakowskich miejscowości.
Marek Mikos
Kraków Culture – Karnet
Sacrum i profanum
Choć niektórym słowo „dożynki” może kojarzyć z czasami PRL i nachalną propagandą tamtego czasu, to przecież to już minęło. Radosne święto, które towarzyszy zakończeniu zbiorów na polach i w sadach, dawniej przypadało na czas przesilenia jesiennego, teraz zwykle organizowane jest parę tygodni wcześniej.
Nie ma dożynek bez tradycyjnych wieńców, które plecione są ze zbóż zdobionych polnymi kwiatami. Obowiązkowe jest też wypieczenie chleba z mąki wyprodukowanej z tegorocznych zbiorów. W świątecznym korowodzie, który również jest stałym punktem programu, uczestniczą mieszkańcy danego terenu ubrani w regionalne stroje. Przechodzą zwykle z kościoła, w którym ksiądz odprawia dziękczynną mszę, do miejsca świeckiej uroczystości. Ma ona najpierw część obrzędową, podczas której starosta i starościna – gospodarze dożynek - przyjmują od uczestników korowodu tegoroczne plony. Dary ziemi są „ośpiewywane”. Przyśpiewki dożynkowe, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie, ale i wciąż tworzone, wyrażają radość z tego, że zboże jest już w stodole, oraz szacunek do darów Bożych i ludzkiej pracy. Są też takie, które świadczą o dystansie autorów do siebie i otoczenia.
Później przychodzi czas na występy miejscowych zespołów ludowych, krótkie widowisko przypominające dawne rytuały, wspólne biesiadowanie i zabawę. Rozstawione w miejscu świętowania stragany oferują wyroby ludowego rękodzieła artystycznego i tradycyjne, proste potrawy. Może to być na przykład bigos (potrawa z poszatkowanej kiszonej i słodkiej kapusty gotowanej z różnymi rodzajami mięs), pajda chleba z lokalnym smarowidłem, ogórki kiszone, potrawy z wyhodowanych tu warzyw, pierogi oraz rozmaite ciasta.
Dożynki w obwarzanku
Obwarzanek to typowy dla Krakowa rodzaj wytrawnego pieczywa o kształcie przypominającym pierścień. To właśnie jego forma sprawiła, że nazwa przylgnęła też do określenia 14 gmin okalających Kraków, stolicę regionu. Gminy obwarzanka tworzą wspólnie Metropolię Krakowską. Aż w dziewięciu z nich urządzane są w tym roku tradycyjne dożynki. Gmina Zielonki stałą się nawet gospodarzem Dożynek Województwa Małopolskiego. Najbardziej rozbudowane i rozciągnięte w czasie są dożynki w gminie Wielka Wieś. Najdłuższą zabawę zapowiedziała gmina Zabierzów: kończąca święto potańcówka trwała tam do drugiej w nocy. Poniższe linki do informacji zamieszczonych w zamieszczonych w zakładce W gminach Metropolii portalu Karnet Kraków Culture ułatwią wybór miejsca i pory tym, którzy chcą z bliska przyjrzeć się naszej żywej tradycji.
Mały przewodnik po święcie plonów w Metropolii Krakowskiej (opisy wydarzeń, programy, adresy ze wskazówkami dojazdu):
27.08
Gmina Zielonki http://karnet.krakowculture.pl/44610-krakow-dozynki-wojewodztwa-malopolskiego-2022
15.08–4.09
Gmina Wielka Wieś http://karnet.krakowculture.pl/site/search?query=Do%C5%BCynki+w+gminie+Wielka+Wie%C5%9B
28. 08
Gmina Świątniki Górne http://karnet.krakowculture.pl/site/search?query=Do%C5%BCynki+w+gminie+%C5%9Awi%C4%85tniki+G%C3%B3rne
Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce http://karnet.krakowculture.pl/44718-krakow-dozynki-w-gminie-igolomia-wawrzenczyce
Gmina Michałowice http://karnet.krakowculture.pl/site/search?query=Do%C5%BCynki+w+gminie+Micha%C5%82owice
3.09
Gmina Skawina http://karnet.krakowculture.pl/site/search?query=Do%C5%BCynki+w+gminie+Skawina
Dożynki urządzają też gminy Wieliczka i Czernichów. W Zabierzowie zorganizowano je 20 sierpnia.
