Retrospektywna wystawa twórczości wybitnego ukraińskiego artysty obejmuje obrazy pochodzące z 15 cykli prezentujących różne wątki z bogatego dorobku malarza – od filozoficznego figuratywnego surrealizmu Głosu mojej duszy do abstrakcyjnego surrealizmu Spojrzenia w nieskończoność.
Znaczną część ekspozycji stanowią prace z cyklu Pejzaż, tworzone przez Mistrza znaną już na całym świecie techniką plątanizmu, czyli przeplatanych dziesiątek i setek kilometrów cienkich linii, dających efekt „lśnienia” obrazów i hiperrealistycznego przedstawienia detali.
Krakowską wystawę Ivana Marchuka zorganizowała, wraz z Nowohuckim Centrum Kultury, Weronika Marczuk, wieloletnia promotorka twórczości artysty, od lat ambasadorka ukraińskiej kultury w Polsce. Otwarcie ekspozycji zaplanowano, symbolicznie, na 23 lutego 2023 roku – w przeddzień pierwszej rocznicy rosyjskiego ataku na Ukrainę.
Słowo „Wolność” w tytule wystawy nie jest oczywiście przypadkowe. Ivan Marchuk całym swoim życiem i swoją twórczością walczył z sowiecką władzą, z ograniczaniem wolności w umysłach ludzi i w sztuce. To, co się wydarzyło rok temu, jest porykiwaniem zranionego przez Ukraińców rosyjskiego „niedźwiedzia”. Tyle że dziś Marchuk już nie jest w mniejszości, na jego sile i odwadze wyrosło kilka pokoleń, które z bronią w ręku, w okopach walczą o wolność Naszą i Waszą.
„Archetyp Wolności” to także zagadnienie, wokół którego organizatorzy planują wywołać szeroką dyskusję: Czym dziś jest wolność? Dlaczego dążenie do wolności u jednych jest tak silne, a inni uważają je za niebezpieczne? Czy wolność jest tylko prawem, czy wartością wewnętrzną i czy musi być przeciwko czemuś? Jak można wolność wyrazić? Odpowiedź na te pytania będzie głównym zadaniem i celem towarzyszącego wystawie konkursu „Archetyp Wolności 2023”. Wyboru trzech najlepszych prac dokona kapituła, na czele której stanie sam Ivan Marchuk. Jego odręczny szkic otrzyma – poza nagrodą pieniężną – laureat pierwszego miejsca.
Wernisażowi wystawy towarzyszyć będzie koncert na scenie NCK z udziałem artystów z Polski i Ukrainy, którzy zademonstrują m.in. ludowy biały śpiew oraz instrumentalne wersje znanych polsko-ukraińskich utworów muzycznych. Zaplanowano również recytację ulubionej poezji Ivana Marchuka. On sam będzie obecny na scenie i opowie o tym, co ma w sercu i co nas wszystkich dziś trapi najbardziej.
Ivan Marchuk – urodził się w 1936 roku w miejscowości Moskaliwka w Galicji. Najbardziej znany współczesny ukraiński artysta, autor tysięcy dzieł sztuki, wynalazca techniki malarskiej nazwanej plątanizmem, jedyny Ukrainiec, którego nazwisko w 2007 roku znalazło się w rankingu „100 Współczesnych Geniuszy Świata” brytyjskiego dziennika „The Daily Telegraph”. A przy tym człowiek niepokorny, zbuntowany, który w czasach sowieckich z powodu prześladowań ze strony KGB musiał emigrować z ojczyzny. Jego niezwykła osobowość artystyczna kształtowała się przez całe życie. W twórczości wciąż przekraczał i nadal przekracza kolejne granice – najpierw swojej rodzinnej wsi, a potem totalitarnego systemu, stając się artystą nie tylko znanym w całym świecie, ale też stale uczącym się i doskonalącym nowatorskie techniki malowania, które wykraczają poza większość obowiązujących stylów i kanonów. Talent, odwaga i ogromna pracowitość cechujące Marchuka sprawiły, że jest on nie tylko wybitnym i cenionym na świecie artystą, ale również symbolem narodowym Ukrainy. Pierwsza w Polsce wystawa Ivana Marchuka odbyła się w warszawskiej Kordegardzie w lutym 2015 roku. W tym samym roku artysta zaprezentował też wystawę retrospektywną w Galerii CENTRUM Nowohuckiego Centrum Kultury.
