Późna jesień to już tradycyjnie kumulacja krakowskich wydarzeń związanych z aktualnymi trendami w dizajnie. W programie z roku na rok coraz silniej widoczna jest dbałość projektantów o konsekwencje ich działań dla kolejnych pokoleń.
Tegoroczna, piąta już edycja organizowanego przez Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa projektu „Sztuka do rzeczy. Design w Krakowie” szczególnie mocno stawia na hasła zero waste i reuse oraz ekologiczną filozofię życia. Zgodnie z nią powinno się używać wyłącznie produktów, które nie wpływają na zanieczyszczenie środowiska, a zużyte materiały i surowce wprowadzać do kolejnego cyklu życia. Na takie działania projektantów w dużym stopniu wpływa nowy styl życia coraz bardziej wymagających odbiorców.
Wystawa Inflatales w Galerii Dystans (ul. św. Krzyża 14) zaprezentuje bioniczne obiekty rzeźbiarsko-użytkowe wyprodukowane we wrocławskim Zieta Design Studio. Powstały one przy użyciu nowoczesnych, optymalnych technologii – z dbałością zarówno o jakość i walory estetyczne, jak i maksymalną oszczędność materiałów i energii.
Z kolei UFO Art Gallery (ul. Krakowska 13 ) zwróci uwagę na problem dryfującej po Oceanie Spokojnym wielkiej wyspy śmieci. Gdy giniemy w nadmiarze rzeczy i produktów, często kompletnie nieistotnych, wystawa Great Patch ma zapraszać do dosłownego zanurzenia się – przede wszystkim w głąb siebie – by zastanowić się i przewartościować dotychczasowe pojęcie symbiozy człowieka z resztą świata.
Galeria Huta Sztuki (Ośrodek Kultury im C.K. Norwida, os. Górali 5) zaprosiła dziesięciu artystów grafików do zmierzenia się z tematem zmiany, którą bardzo gwałtownie i często boleśnie odczuwamy we wszystkich dziedzinach życia – tak powstała wystawa 10 plakatów Plakat na ZMIANĘ punktująca najistotniejsze dostrzeżone przez artystów problemy.
Bohaterem wystawy Marian Sigmund – nowohucki dizajner w Klubie Kombinator (os. Szkolne 25) będzie z kolei jeden z najważniejszych projektantów wnętrz Nowej Huty. Marian Sigmund stworzył m.in. wystrój lokali użytkowych wokół placu Centralnego oraz biur, gabinetów, sal reprezentacyjnych Centrum Administracyjnego Huty im. Lenina, zaprojektował wnętrza Teatru Ludowego czy zespół lokali gastronomicznych „Gigant” na osiedlu Willowym. Wystawie towarzyszyć będzie specjalnie opracowany spacer po wybranych obiektach. Przybliżając sylwetkę ikony powojennego polskiego dizajnu, organizatorzy chcą zwrócić uwagę na fakt, że Nowa Huta jest dzielnicą, która w założeniu spełniała idee miasta zrównoważonego. „W czasach, gdy powstawała, ważną kategorią był lokalny dostęp do dóbr i usług” – podkreślają. A mieszkańcy do dziś bardzo chwalą bogactwo zieleni, dostępność szkół czy placów zabaw.
Projekt fundacji Henryk Dymy i dusze, wystawa oraz towarzyszące jej działania performatywne na Starym Kleparzu, to „podróż w przeszłość, która splata się z przyszłością”. „Na wystawie pokazane zostaną prace krakowskich artystów i artystek nawiązujące do artefaktów z kapsuły czasu ukrytej w wieży krakowskiego kościoła oo. Redemptorystów, ale też do rewolucji wchłanianych przez kapitalizm, do konsumpcji, nadprodukcji i zapętlających się pragnień. Tytuł przywołuje stosowane w XIX wieku jednostki miary – dymy miały odnosić się do budynków, podczas gdy dusze oznaczały mieszkańców” – zapowiadają organizatorzy.
Niezwykle ciekawie zapowiada się projekt Poczta Fundacji Liberty Art, który przypomni o czasach świetności budynku przy ulicy Wielopole 2 w Krakowie. Przez wiele dekad mieściła się tu Poczta Główna – wraz z niedawnym zamknięciem tradycyjnych przestrzeni pocztowych Kraków traci jedną ze swych ikonicznych lokalizacji. Fundacja postanowiła dać krakowianom szansę na jedno z ostatnich spotkań z fascynującą historią zmieniającego się na naszych oczach miejsca. Zaproszone do współpracy Joanna Bernat i Anna Sermak dokonają artystycznej interwencji: w stylowej przestrzeni dawnego Klubu Pocztowca połączą tradycyjne techniki malarskie ze street artem oraz nowymi technologiami. Ich działaniom towarzyszyć będzie dyskusja na temat architektury i dizajnu budynku (odkryto tu m.in. wspaniałe polichromie) oraz społecznej roli, jaką pełnił przez wiele lat.
Troska o środowisko od lat przyświeca organizowanemu co roku przez Krakowskie Szkoły Artystyczne przeglądowi Zaprojektowani. Krakowskie Spotkania z Dizajnem – w tym roku pod hasłem „Zielone projektowanie, jesteśmy w zgodzie z naturą”. Prezentacje prac dyplomowych absolwentów szkoły, a także wystawy, wykłady i warsztaty związane z modą i szeroko pojętym dizajnem jak zwykle wypełnią cały tydzień (21–27 listopada).
W programie Sztuki do Rzeczy nie mogło zabraknąć propozycji Forum Designu (al. Focha 1) – Strefa Debiutów to wystawa i targi, które od pięciu lat pomagają młodym twórcom zaistnieć na rynku sztuki. W kontakcie z odbiorcami po raz kolejny pomogą także organizowane przez Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie Targi artystówi dizajnerów Nówka Sztuka 5.0.
Sztuka do Rzeczy to nie tylko wystawy, ale i bogaty program spotkań, warsztatów, wychodzących w miasto spacerów i wydarzeń o charakterze targowym – w tym roku szczególnie mocno kładących nacisk na kwestie związane z ekologią i zrównoważonym rozwojem. Warto zwrócić uwagę na skierowany do najmłodszych ekoprogram Design Kids. Tradycyjnie na architektoniczne warsztaty dla dzieci zaprosi m.in. Miarologia – w Centrum Szkolenia i Organizacji Systemów Jakości Politechniki Krakowskiej dzieci przekonają się, Jak wyczarować ekologiczny transport czy zieleń w mieście. W Krakowskiej Hucie Szkła (ul. Lipowa 3) młodzi uczestnicy zobaczą z kolei, jak w tradycyjny sposób powstają szklane przedmioty. Dowiedzą się też, czy i w jaki sposób szkło można poddać recyklingowi, a potem sami stworzą kolorowe ekodrzewa ze szklanych butelek i innych materiałów odpadowych.
O pełnej rozmachu wizji rozwoju Krakowa z początku ubiegłego stulecia dowiemy się więcej podczas wykładu Kraków 1910 – miasto ogród w Krakowskim Forum Kultury, gdzie zaplanowano także doroczne Targi Vintage i Retro Kogel Mogel. Czy forma krakowskiego obwarzanka może graficznie odzwierciedlać ideę harmonijnego działania społeczeństwa, tak abyśmy mogli zaspokoić swoje potrzeby, nie przekraczając przy tym możliwości Ziemi? – o tym przekonamy się podczas jednej z dyskusji (Ekonomia obwarzanka – do przełknięcia dla naszej planety), na które zaprosi Spółdzielnia Ogniwo. W jej siedzibie przy ulicy Smolki 11a rozmowy toczyć będą się także wokół tematów projektowania eksperymentalnego i spekulatywnego (jak powinien przebiegać proces projektowy, żeby nie produkować zbędnych rzeczy?), a także pytania, czy w ramach zero waste powinniśmy zrezygnować z papierowych książek. Fundacja Photon zaprosi na webinar Czy cyfrowe jest zero waste? Ekologiczne i etyczne narzędzia w sieci i cyfrowy dobrostan, który uświadomi nam, jak wielki ślad węglowy pozostawiamy – nie zdając sobie z tego sprawy – korzystając z urządzeń cyfrowych: komputerów i telefonów. To tylko wybrane tematy spotkań i warsztatów, które uświadomią nam wiele ekologicznych kwestii, na które często pozostajemy obojętni, zazwyczaj po prostu z niewiedzy... Problem braku świadomości, a także licznych przekłamań w kwestiach związanych z ekologią doskonale ilustrują choćby tematy dyskusji zaplanowanych przez Stowarzyszenie „Otwarte Mieszkania”: Od bezradności do sprawczości czy Zielone kłamstwa.
Pełny program Sztuki do Rzeczy można znaleźć na Facebooku oraz w książeczce programowej –> pobierz. Na część wydarzeń obowiązują zapisy! (Dorota Dziunikowska)
Tekst został opublikowany w kwartalniku „Kraków Culture” 3/2022.
