Przed obliczem gwiazd Twych białych. Varda Getzow

Izraelska artystka Varda Getzow w swoich działaniach artystycznych często koncentruje się wokół pamięci.

Jest przedstawicielką „drugiego pokolenia”, córką ocalałych z Holokaustu, co sprawia, że tematyka wojny, Zagłady, post-pamięci, jest stale obecna w jej twórczości, choć prawie nigdy nie bezpośrednio. Najczęściej wynika to z uwarunkowań związanych z miejscem prezentacji, czy instalacji dzieła. Tak jest również w wypadku jej indywidualnej wystawy „Przed obliczem gwiazd Twych białych”, pokazywanej w Krakowie. Zagłada jest kontekstem prezentowanych prac poprzez dwa historyczne miejsca: Fabrykę Emalia Oskara Schindlera oraz miejsce pamięci KL Plaszow. Jednak artystka podejmuje temat nieco inaczej, w perspektywie uniwersalniej, czyniąc motywem swych prac dzieci i ich cierpienie. Prezentowane dzieła odnoszą się do postpamięci Zagłady nie poprzez bezpośredni przekaz, ale wywoływanie u odbiorcy poczucia grozy, zakłócenia, wyobcowania i ambiwalencji. Podstawą kontaktu ze sztuką Vardy Getzow są emocje wzbudzone nie przez sam obraz, ale także przez wszystko, co celowo zostało pominięte.

Rysunki Vardy Getzow przedstawiając dzieci, często samotne, kalekie, bezbronne, opuszczone. Ich nieco umowne wizerunki skontrastowane są z częścią wystawy prezentującą archiwalne fotografie dzieci żydowskich z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Wykonane na terenie Polski zdjęcia ukazują dzieci podczas zabawy, nauki, obchodów świąt i ważnych uroczystości rodzinnych, w dobrze im znanym otoczeniu. Dzieci, pomimo że wciąż anonimowe, mają twarze, a co za tym idzie - zyskują w oczach odbiorcy podmiotowość.

Zarówno miejsce ekspozycji jak i przywołanie w tytule wystawy napisanego w getcie wileńskim wiersza Abrahama Suckewera nierozerwanie wiążą prace Vardy Getzow z losem najmłodszych zamordowanych w czasie Holokaustu. Jednak autorka zwraca uwagę na uniwersalność problemu – we współczesnych nam czasach dziecięce cierpienie w wyniku konfliktów zbrojnych jest wciąż sprawą aktualną i nierozwiązaną.

Wystawie towarzyszy dwujęzyczny katalog autorstwa kuratorki dr Dalii Manor. Publikacja zawiera esej kuratorki poświęcony twórczości Vardy Getzow, zarówno jej krakowskiej wystawie indywidualnej jak i wcześniejszym pracom. Książka jest wzbogacona o liczne reprodukcje dzieł Vardy Getzow oraz jej biografię artystyczną.