Zamek Królewski na Wawelu zaprasza na cykl wykładów dla młodzieży i dorosłych.
Wykłady odbywają się o godz. 18.00 na platformie MS Teams. Udział bezpłatny, obowiązują zapisy – chęć uczestnictwa w wykładzie należy zgłosić drogą e-mailową na adres rezerwacja@wawelzamek.pl, zgłoszenia można przesyłać do końca dnia poprzedzającego wydarzenie
W dniu wykładu do godziny 12.00 zostanie przesłany link do wydarzenia; jeżeli nie otrzymają Państwo linku, prosimy o kontakt tel. 12 422 51 55, wew. 341.
PROGRAM 2022
5 MAJA 2022 Płaszcz kawalera Orderu Świętego Ducha ofiarowany królowi Janowi III Sobieskiemu
prowadząca: Magdalena Piwocka
Widomy znakiem postrzegania zasług i autorytetu króla Jana III Sobieskiego w ówczesnej Europie były przyznawane mu „odznaki zaszczytne”. Te wyróżnienia nie zawsze nawiązywały do jego sukcesów militarnych. W roku 1676 Ludwik XIV uhonorował Sobieskiego Orderem Świętego Ducha, najważniejszym odznaczeniem monarchii francuskiej. Order ten powołał do życia w roku 1578 król Henryk III Walezy, krótko zasiadający na polskim tronie. W komplecie darów przysługujących kawalerowi znajdował się – obok krzyża i łańcucha – imponujący płaszcz, pokryty złotymi haftami. Ten właśnie obiekt, o pasjonującej historii, przechowywany w Skarbcu Koronnym na Wawelu, jest najznakomitszym (i najdroższym) z istniejących płaszczy orderowych, majstersztykiem hafciarskich warsztatów w Luwrze, pracujących dla „Króla Słońce”. Tego arcydzieła dziś ogromnie zazdroszczą nam Francuzi, u których zbiory orderowych pamiątek zdziesiątkowała Rewolucja.
19 MAJA 2022 Powrót straty wojennej, czyli o związkach Pinińskiego i Wyczółkowskiego z Wawelem
prowadząca: Agnieszka Janczyk
Podczas wykładu omówione zostaną najważniejsze zagadnienia związane z dziełami Leona Wyczółkowskiego prezentowanymi na wystawie w Zamku Królewskim na Wawelu. Inspiracją dla pokazu był wielki powrót w grudniu 2021 roku utraconego w czasie II wojny światowej pastelu Góralka / Wiejska dziewczyna w żółtej chuście Leona Wyczółkowskiego (1852–1936). Wspaniały portret pochodzący z kolekcji Leona Pinińskiego, rozpoznany i odzyskany przez pracowników Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stanowi pretekst do opowieści o stratach wojennych i ich poszukiwaniu. Jak podkreśla kuratorka wystawy Agnieszka Janczyk, Wyczółkowski stworzył dzieło wybitne, a także nieco zagadkowe – bo czy rzeczywiście przedstawiona dziewczyna jest góralką? Druga część wykładu przybliży postać Leona Pinińskiego, powołaną przez niego w roku 1931 Fundację Wawelską im. Leona hr. Pinińskiego i wielkim darze dla Wawelu. Wawel był bliski Pinińskiemu, który najpierw zaangażował się w odzyskanie zamku z rąk wojska austriackiego, a później w jego urządzanie. Będąc członkiem Komitetów wawelskich, wypowiadał się, często krytycznie, o pracach restauracyjnych prowadzonych przez Adolfa Szyszko-Bohusza. Zabierał głos między innymi w sprawie cyklu Głowy wawelskie Xawerego Dunikowskiego i plafonów wawelskich.
W ostatniej części wykładu poznamy motywy wawelskie w twórczości Leona Wyczółkowskiego. Zaprezentowane na wystawie dzieła artysty związane z Wawelem stanowią nawiązanie do działalności Pinińskiego, a jednocześnie ilustrują fascynację malarza wzgórzem wawelskim.
9 CZERWCA 2022 Architektura rezydencji królewskiej na Wawelu w czasach największej świetności
prowadzący: prof. dr hab. Marcin Fabiański
Po skrótowym przedstawieniu losów rezydencji monarszej w średniowieczu zostaną omówione podstawowe założenia gruntownej rozbudowy w wieku XVI: program użytkowy i przestrzenny oraz - pokrótce - kolejne zmiany około 1600. Zostanie zwrócona uwaga na specyfikę artystyczną przyjętych rozwiązań. Na koniec zostaną zarysowane dzieje destrukcji i odnowy w wiekach XVIII-XXI.
23 CZERWCA 2022 Kolekcja chorągwi Zamku Królewskiego na Wawelu
prowadząca: Magdalena Ozga
Kolekcja chorągwi Zamku Królewskiego na Wawelu liczy w tej chwili 83 tkaniny, 26 tkanin to niezwykłe pamiątki historyczne, zaś pozostałe to kopie chorągwi krzyżackich, zdobytych pod Grunwaldem w 1410. Są tu chorągwie państwowe, trofea, flagi wojskowe czy chorągwie miejskie, z których część będzie można oglądać w nowej ekspozycji Skarbca Koronnego.
7 LIPCA 2022 Nowy Skarbiec Koronny
prowadzący: Dariusz Nowacki
Nowa stała ekspozycja na Wawelu nawiązuje do muzealnych wystaw zapoczątkowanych w tym miejscu w roku 1930 i 1960 ale jest od nich zasadniczo różna. Owe różnice, a zarazem walory Nowego Skarbca Koronnego, który jest jedną z najważniejszych ekspozycji kosztowności i pamiątek historycznych w Polsce, będą przedmiotem wykładu. Nowy Skarbiec Koronny ideowo nawiązuje do historycznej instytucji pomieszczonej na Wawelu od średniowiecza do jej unicestwienia w roku 1795. O perypetiach historycznego Skarbca także dowiemy się podczas wykładu.
21 LIPCA 2022 Kolekcja Lanckorońskich w Zamku Królewskim na Wawelu – od nowa
prowadząca: dr Joanna Winiewicz-Wolska
W kilku renesansowych salach I piętra w części południowo-wschodniej będą eksponowane wszystkie obrazy z daru Karoliny Lanckorońskiej. Ideą aranżacji, ograniczonej do dzieł z jednej tylko kolekcji, jest pokazanie jej jako całości. Okazją do przypomnienia historii wiedeńskich zbiorów Karola Lanckorońskiego będzie przede wszystkim wystawa czterech arcydzieł wypożyczonych na trzy miesiące ze światowych muzeów. Są to obrazy, które po II wojnie światowej zostały przez rodzinę Lanckorońskich sprzedane.
18 SIERPNIA 2022 Energiczna pedagogika Karoliny Lanckorońskiej
prowadząca: dr Elżbieta Orman
Karolina Lanckorońska była kontynuatorką edukacyjnych inklinacji swego ojca w dziedzinie historii sztuki. Zafascynowana od młodości sztuką renesansową, poświęciła jej studia naukowe . W latach 1936-40 wykładała historię sztuki na Uniwersytecie we Lwowie, a w czasie wojny w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück dzieliła się z więźniarkami swoją wiedzą na temat dziejów Rzymu, malarstwa, kultury średniowiecza i renesansu. W latach 1946-47 umożliwiła ok. 1300 byłym żołnierzom II Korpusu studia na uczelniach wyższych we Włoszech. W Rzymie utworzyła Istituto Storico Polacco, spotykając się tam m.in. na wykładach ze stypendystami Fundacji Lanckorońskich; organizowała dla nich zwiedzanie zabytków. Przekazanie w 1994 roku unikatowej kolekcji obrazów na zamki królewskie w Krakowie i Warszawie miało także aspekt dydaktyczny. Karolina Lanckorońska chciała w ten sposób, przez kontemplację obrazów włoskich malarzy, uczyć historii sztuki całe społeczeństwo polskie.
15 WRZEŚNIA 2022 Królewski Rembrandt na Wawelu
prowadząca: dr Joanna Winiewicz-Wolska
Jeździec polski Rembrandta to jedno z najbardziej frapujących dzieł holenderskiego mistrza. Kogo przedstawia obraz? Czy jest to portret jednego z polskich podróżników odwiedzających Holandię? Czy może tylko echo fascynacji orientalizującą kulturą ówczesnej Rzeczypospolitej? Wystawa jednego z najsłynniejszych dzieł Rembrandta to okazja do poznania zarówno twórczości holenderskiego mistrza, jak też historii obrazu.
22 WRZEŚNIA 2022 Dary papieskie dla króla Jana II Sobieskiego
prowadząca: Magdalena Piwocka
Niezwykle prestiżowe papieskie odznaczenia – miecz poświęcany i kapelusz („szyszak obrońcy chrześcijaństwa”), były nadawane przez Stolicę Apostolską od czasów średniowiecza. Miały one nagradzać europejskich władców za szczególne zasługi w obronie wiary. Jan III Sobieski, niezwyciężony „Lew Lechistanu”, wódz, który zatrzymał grożącą Polsce i Europie inwazję osmańską, był najważniejszym kandydatem do otrzymania takich wyróżnień. Jednak okoliczności przyznania darów przez dwóch kolejnych papieży i późniejsze losy cennych przedmiotów okazały się tak skomplikowane, jak to może się zdarzyć tylko w polskiej historii. Na szczęście, oba znakomite dzieła przetrwały zarówno kryzysy dyplomatyczne XVII wieku, jak i carską grabież oraz ponad stuletni pobyt w Rosji. Po rewindykacji stamtąd (1924) szczęśliwie trafiły do zbiorów Skarbca Koronnego na Wawelu w roku 1928.
6 PAŹDZIERNIKA 2022 Ikonografia zabytków ze Skarbca (XVIII-XXI w.)
prowadzący: Dariusz Nowacki
Aby zdać sobie sprawę z wyjątkowości zabytków eksponowanych w Nowym Skarbcu Koronnym wystarczy choćby prześledzić ich, nierzadko skomplikowane, losy. Zanim trafiły na Wawel, a nawet gdy już tu się znalazły - niejednokrotnie zmieniał się ich wygląd, a przede wszystkim w różny sposób na nie patrzono i oceniano ich walory. Artystyczne czy fotograficzne przedstawienia skarbcowych zabytków składają się na fascynującą panoramę polskiego (choć nie tylko...) kolekcjonerstwa.
20 PAŹDZIERNIKA 2022 Miecz koronacyjny królów polskich Szczerbcem zwany
prowadzący: Krzysztof Czyżewski
Wykład dotyczy jednego z najcenniejszych średniowiecznych mieczy europejskich. Jego wysoka pozycja wśród podobnych zabytków wiąże się zarówno z użyciem do oprawy kosztownych metali (srebra i złota), walorami artystycznymi niellowanej dekoracji rękojeści, a także oryginalnym programem ideowym wyrażonym przez symbole oraz inskrypcje. Wciąż niejasne pozostają okoliczności powstania broni, nieznany pozostaje pierwszy jej właściciel. Od r. 1320 miecz znany pod imieniem Szczerbiec, wiązany legendą z Bolesławem Chrobrym, pełnił funkcję państwowe, używany podczas koronacji królów polskich.
1 GRUDNIA 2022 Kunstkammera – historycznie i w muzealnej kreacji
prowadząca: Marta Golik-Gryglas
Wykład poświęcony wawelskiej Kunstkammerze, jednej z sal Nowego Skarbca umiejscowionej w wieży Zygmunta III. Jej koncepcja i zbiory zostaną zaprezentowane na tle zjawiska powstawania gabinetów sztuki i osobliwości w nowożytnej Europie. Najczęściej niezachowane, rozproszone, znane jedynie z opisów i ikonografii Kunstkammery stanowią wyzwanie dla muzealników chcących oddać ich charakter współcześnie.
