Wystawa w Galerii Raven odwołuje się do głównego motywu twórczości zmarłego w 2004 roku artysty, jakim jest człowiek – z jego potrzebą wolności i godności. Ekspozycja przypomina cykle z lat 60. i 70 XX wieku oraz późniejsze obrazy, w których autor wypowiadał się przeciwko uprzedmiotowieniu kobiet, ich społecznemu wykluczeniu i osamotnieniu. Od 10.12 wystawa także na stronie Bon Galerie (www.bongalerie.pl).
„Tytuł wystawy oraz proponowany wybór prac Zbyluta Grzywacza wynika z głównego motywu jego twórczości, jakim jest człowiek – z jego potrzebą wolności i godności – a w szczególności kobieta. Zbylut Grzywacz był feministą od początku drogi twórczej; konieczne jest przypomnienie jego malarskich cykli z lat 60.: Orantki oraz Lalki, w których wypowiada się przeciwko uprzedmiotowieniu kobiet, z lat 70. cykl Opuszczona – przeciwko ich społecznemu wykluczeniu i osamotnieniu, a także późniejsze monumentalne serie: 9 obrazów oraz Przyjdź precz. Bohaterki swoich obrazów artysta maluje podmiotowo i czule, symbolicznie i ekspresyjnie, z podziwem i ciekawością, z chęcią zrozumienia i zarazem zmysłowym pragnieniem. Eros i Thanatos spotykają się w wizerunkach kobiet twórcy monumentalnego tryptyku z 1985 roku Kolejka (Siedem etapów życia kobiety), dzisiaj w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Do przypomnienia tych właśnie wątków w jego twórczości skłania aktualnie gorący w polskim dyskursie społecznym temat miejsca i roli kobiety w społeczeństwie oraz dokonująca się rewizja tradycyjnego ich modelu wyznaczonego przez patriarchat i Kościół Katolicki. Zawarte w obrazach treści, niczym testament artysty, współbrzmią z postulowaną przez demokratyczne ruchy społeczne wolnością kobiety do decydowania o swoim ciele i swoim życiu, koniecznością równouprawnienia płci i odrzuceniem obowiązującego opresyjnego wobec kobiet prawa antyaborcyjnego, jako niezgodnego z prawami człowieka. Artysta – uczestnik i czuły obserwator wspólnoty, do której należy – wskazuje „wprost” na dojmujące zagrożenia, które pomimo upływu lat nic nie straciły na aktualności; pokazuje uniwersalną prawdę o nas, poddawanych wielorakiej opresji: ideologicznej, politycznej i egzystencjalnej. To wystawa twórczości gorącej, zaangażowanej, nieobojętnej na życie indywidualne i społeczne – sztuki, która w ostatnich dniach nabrała charakteru przejmującego komentarza do dramatycznych wydarzeń w przestrzeni społecznej, nabrzmiewającej od lat i zaostrzonej po „wyroku na kobiety” upolitycznionego Trybunału Konstytucyjnego z października 2020.
Malarska wypowiedź Zbyluta Grzywacza brzmi wciąż doniośle. Ani jej malarska, ekspresyjna forma, ani jej głębokie przesłanie nie pozostawia widza obojętnym. Nakłania do refleksji, do podejmowania dialogu, poprzez sztukę”. (Joanna Boniecka, kuratorka wystawy)
***
Zbylut Grzywacz (1939–2004)
Urodzony w Krakowie artysta malarz, rysownik, grafik, rzeźbiarz, fotografik, pisarz, eseista i pedagog, współzałożyciel legendarnej grupy Wprost, działacz związkowy i społeczny, demokratyczny opozycjonista w czasach PRL-u internowany w stanie wojennym, miłośnik i znawca paleontologii, kolekcjoner kamieni, twórca Galerii Osobliwości ESTE oraz Szkoły Rysunku i Malarstwa ESTE, popularyzator nauki i sztuki. Wieloletni nauczyciel akademicki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, od 1992 profesor zwyczajny. Erudyta i w pełnym tego słowa znaczeniu człowiek renesansu.
Miał dotąd blisko 70 wystaw indywidualnych, ponad dwadzieścia z grupą Wprost (1966–1986 i 2016, jubileuszowa), uczestniczył w bez mała dwustu krajowych i zagranicznych ekspozycjach zbiorowych. Jego prace znajdują się w kolekcjach większości muzeów w Polsce, a także w wielu polskich i zagranicznych zbiorach prywatnych. Wybór dorobku pisarskiego z bogatego archiwum zawierają dwie książkowe publikacje: Memłary i inne teksty przy życiu i sztuce, (Kraków, 2000) oraz O rysowaniu. Widzieć, wiedzieć, wyrażać (Kraków, 2018).
Wielka pośmiertna retrospektywa artysty w Muzeum Narodowym w Krakowie w 2009 roku dla jednych odkryła, dla drugich – potwierdziła artystyczny geniusz, oryginalność oraz niespotykany rozmach tej twórczości. Towarzyszyło jej monumentalne wydawnictwo Zbylut Grzywacz 1939–2004 (Kraków, 2008), będące wynikiem pięciu lat badań nad spuścizną oraz recepcją artysty. Obok albumu dokumentującego kilkaset eksponowanych dzieł, szczegółowego kalendarium życia i twórczości artysty, katalogu raisonné malarstwa, rzeźby i grafiki oraz pełnej bibliografii, znalazł się w nim także zapis historycznych rozmów z twórcą oraz teksty krytyczne i eseje tak wybitnych autorów, jak Andrzej Kostołowski, Tadeusz Nyczek, Andrzej Osęka, Jacek Waltoś czy Adam Zagajewski.
