Arianie

Spektakl ma na celu przyjrzenie się w różnych kontekstach, lokalnym, historycznym i współczesnym, fenomenowi jednego z najbardziej fascynujących ruchów religijnych, intelektualnych i społecznych, jakie działały na ziemiach polskich: dziś pamiętaną niemal wyłącznie przez historyków wspólnotę Braci Polskich, zwanych przez oponentów arianami.

Funkcjonujący w XVI i XVII wieku Bracia Polscy wysuwali przełomowe jak na swoje czasy postulaty społeczne, religijne i etyczne: pragnęli wprowadzić pełnię religijnej tolerancji, zniesienie społecznych podziałów, równość płci, powszechny dostęp do edukacji i pacyfizm. Arianizm mógł rozwinąć się w Rzeczypospolitej dzięki edyktom zapewniającym niespotykaną w innych krajach ówczesnej Europy wolność religijną – zaś jego przedstawiciele słynęli w ówczesnym świecie z doskonałego wykształcenia i szerokich horyzontów intelektualnych. Jednak rozwój arianizmu został szybko i brutalnie przerwany przez wzbierające prześladowanie ruchów protestanckich. Ostateczny kres jego rozwojowi położyło zaś oskarżenie Braci Polskich o sprzyjanie szwedzkiemu królowi w wojnie przeciwko Rzeczypospolitej i oficjalne zakazanie funkcjonowania ruchu.

W ramach eksperymentalnego projektu na deskach Starego Teatru podjęta zostanie próba postawienia pytania o możliwość istnienia ariańskiego zboru dziś – przestrzeni wymiany myśli, politycznej i religijnej wolności, utopijnej wspólnoty idącej na wskroś podziałów istniejących obecnie w społeczeństwie. Stanowiąc głos sprzeciwu wobec nietolerancji, spektakl eksploruje możliwość funkcjonowania radykalnej wspólnoty etycznej, która własne przekonania jest w stanie łączyć z poszanowaniem dla pluralizmu. Stwarza też okazję do zmierzenia się z problematyką indywidualnej wiary w zderzeniu z instytucjonalną religijnością, a także zapytuje o wizję chrześcijaństwa radykalnie odmienną od tej, która obecnie dominuje w Polsce. Czy możliwy jest odmienny od obecnego model myślenia o naszym kraju, o wspólnocie, o debacie publicznej, o wierze i religii? Czy ariańska utopia, gdyby uniknęła prześladowań, zdołałaby przetrwać, zmieniając Rzeczpospolitą w najbardziej postępowy i rozwinięty kraj Europy?

Punktem wyjścia do realizacji przedstawienia jest autorski dramat rozpisany na sześć głosów, stworzony z myślą o sześciorgu aktorów wcielających się w coraz to nowe postaci, reprezentujące kolejne pokolenia „braci” i „sióstr” polskich oraz ich religijnych oponentów.

Obsada: