„Podano do stołu! Krakowskie spotkania kulinarne”
Zapraszamy do wspólnej „uczty”, jaką będzie cykl wykładów poświęconych kulinariom oraz etykiecie przy stole w dawnym Krakowie. Przyjrzymy się historii książki kucharskiej oraz sylwetkom dwóch wybitnych XIX-wiecznych kucharek. Porozmawiamy na temat zbioru zasad, jakie obowiązywały niegdyś przy posiłku, a także pochylimy się nad stołami dawnych mieszczan, by dowiedzieć się, z jakiego rodzaju naczyń i sztućców korzystano w trakcie biesiadowania. Postawimy też pytanie, co kryje się pod pojęciem „kuchni krakowskiej”.
Chcielibyśmy, by te spotkania zawierały także element dyskusji oraz wzajemnej wymiany doświadczeń. Po każdym wykładzie zapraszamy więc do prezentowania własnych przepisów, książek kucharskich czy też odziedziczonych po przodkach naczyń i przyborów kuchennych. Zapraszamy do stołu!
Popularnonaukowe wykłady odbywają się w środy o godz. 17.00, na profiku Muzeum Krakowa na Facebooku.
Udział w spotkaniach jest bezpłatny.
24 marca (środa)
Savoir vivre – czym się to je?
Savoir-vivre (z j. francuskiego: savoir – wiedzieć, znać; vivre – żyć) w wolnym tłumaczeniu oznacza znajomość zasad zachowania. Te obecnie znane i obowiązujące mają długi rodowód, kształtowały się ewolucyjnie, biorąc swój początek w średniowiecznym życiu dworskim. Szczególny wkład wyrażający się wzbogaceniem i skomplikowaniem etykiety wniósł wiek XVIII, zwłaszcza w kręgach arystokratycznych, i wiek XIX, kiedy sztywne formy zachowania zaczęły intensywnie oddziaływać na życie codzienne silnego i zasobnego mieszczaństwa. Savoir-vivre obejmuje wszystkie dziedziny życia towarzyskiego i społecznego, choć zdecydowanie termin najczęściej kojarzy się z zachowaniem obowiązującym przy stole. Historycznie biorąc, zasady te przybrały najbardziej sztywne i skomplikowane formy pod koniec XIX stulecia. Materialnym odzwierciedleniem tego faktu są niezwykle bogate garnitury sztućców i zastawy stołowej stosowane w tym czasie podczas posiłków i uroczystych przyjęć. W XX wieku nastąpiło stopniowe rozluźnienie i uproszczenie norm, co nie odznacza, że możemy obejść się bez ich znajomości. Podstawowe zasady znane są powszechnie, jednak nie zastanawiamy się, skąd się wzięły i jaka jest ich geneza. Może warto porozmawiać o tym, dlaczego nóż kładziemy z prawej strony talerza, jak zmieniał się kształt łyżki i czy zawsze widelec miał cztery zęby. Zapraszając do udziału wszystkich, a przede wszystkim Seniorów, zachęcamy do uruchomienia pamięci i podzielenia się własnymi wspomnieniami związanymi ze zwyczajami „przy stole”.
Prowadzenie: Marta Marek
7 kwietnia (środa)
Naczynia i sztućce w dawnym domu i w gospodzie
Jakich naczyń używano w domu mieszczańskim w okresie nowożytnym (XVI–XVIII w.)? Jaka zastawa gościła na stołach uboższych mieszkańców, a jakiej używali zamożniejsi? Kto i gdzie w Krakowie wytwarzał naczynia i gdzie można było je nabyć? W zbiorach Muzeum Krakowa przechowujemy fragmenty wspaniale zdobionych glinianych talerzy, szklane pucharki, cynowe kufle, miedziane konwie i drewniane łyżki, które przed wiekami służyły dawnym krakowianom. Zapoznamy się z tymi przedmiotami i opowiemy ich historie.
Prowadzenie: dr Katarzyna Moskal
21 kwietnia (środa)
Do stołu podano – rzecz o zastawie stołowej
Zastawę stołową tworzą wszelkiego typu naczynia służące do serwowania potraw. Ich uzupełnieniem są wszelkiego rodzaju utensylia do dzielenia i nakładania na talerze oraz sztućce. Tak współcześnie, jak w przeszłości stół nie mógł się obejść bez odpowiednich naczyń. Rozwój ich form i liczby dał się zauważyć szczególnie od czasu rozpoczęcia w XVIII stuleciu produkcji porcelany w manufakturach europejskich. Coraz większa pomysłowość w zakresie zróżnicowania kształtów i wielkości naczyń stołowych inspirowana była ich przeznaczeniem. Rozwijała się wraz ze wzbogaceniem menu o nowe rodzaje potraw i upowszechnienie wcześniej nieznanych napojów. W użycie wszedł znany nam termin: serwis, choć jego aktualne rozumienie jest nieco inne niż 300 lat temu. Krucha porcelana stopniowo wyparła naczynia metalowe, zwłaszcza cynowe. Dzisiaj nie wyobrażamy sobie nakrytego stołu bez użycia kilku rodzajów talerzy. Kawa smakuje najlepiej podana w filiżance... Zamiarem spotkania jest przypomnienie historii zastawy stołowej, przedstawienie wybranych przykładów i ... wywołanie wspomnień. Być może ktoś z Uczestników będzie chciał przedstawić ciekawy przedmiot z własnych zasobów. Mile widziane będą zdjęcia.
Prowadzenie: Marta Marek
19 maja (środa)
Kuchnia krakowska – historia, specyfika, znaczenie
Czy w ogóle istnieje coś takiego jak kuchnia krakowska? Czy krakowianie mają własne niepowtarzalne upodobania kulinarne i smaki? Nie ma wątpliwości, że w Krakowie, jak w każdym zakątku świata, podstawę stanowi kuchnia regionalna uzależniona od klimatu, miejscowych upraw i dostępu do składników, na przykład przypraw – zwłaszcza tych sprowadzanych z odległych obszarów. Historycznie rzecz biorąc dawny Kraków jako miasto intensywnej wymiany handlowej na pewno był pod tym względem uprzywilejowany. Kolejnym czynnikiem kształtującym charakter miejscowej kuchni była różnorodność narodowa dawnych mieszkańców miasta. W XIX wieku dał się zauważyć wpływ Wiednia i cukierników przybyłych z obszaru Szwajcarii. Niektóre tradycje potraw, a zwłaszcza deserów i słodyczy, trwają do dziś i stanowią wyłączną miejscową specyfikę. Zapraszamy na spotkanie pełne dawnych smaków i wspomnień, do dzielenia się którymi gorąco zachęcamy!
Prowadzenie: Marta Marek
Wykłady te są bezpłatne. Jeżeli podoba Ci się idea wykładów, wesprzyj nas: http://muzeumkrakowa.pl/wesprzyj-nas
