Młodzieńcza energia
„A może by tak…?” – to pytanie, które można zawiesić w połowie. Ale nie gdy ma się 18 lat – wtedy idzie się na całość!
Festiwal Sacrum Profanum jest trudny do zaszufladkowania – na początku zestawiał muzykę świecką i sakralną, później odbił w stronę muzyki współczesnej, ale nie stronił także od ambitnej muzyki rozrywkowej. Zaskakuje doborem nie tylko artystów i repertuaru, ale i miejsc koncertów. I chociaż 18. edycją (1-29 listopada) wchodzi w pełnoletność, wciąż daje odpór pokusie stagnacji. W tym roku festiwal po raz pierwszy przenosi się w całości do internetu, a organizatorzy podkreślają, że formułę online postrzegają nie jako uboższą wersję wydarzenia (wobec wariantu stacjonarnego), lecz szansę na kolejną ucieczkę od szablonów. „Chcemy was zaskoczyć, ucieszyć, zaangażować, zainspirować, a nawet rozdrażnić. Cieszymy się, że festiwal się odbędzie – wy tego potrzebujecie, artyści tego potrzebują, branża tego potrzebuje, ale i my tego potrzebujemy. To nasze święto, czas muzyki nowej, nie możemy i nie chcemy go oddawać!” – mówi Krzysztof Pietraszewski, kurator festiwalu.
Przyświecające tegorocznej edycji hasło Młodość zaznaczy się na kilku poziomach. Tak w sensie dosłownym – młodzi kompozytorzy muzyki współczesnej przygotują utwory dla młodych wykonawców – jak i przenośnym poprzez kojarzone ze światem młodych atrybuty (cielesność, wytrzymałość, bunt, błąd, buta, brawura, beztroska, zabawa, improwizacja) znajdzie swoje odzwierciedlenie w programie. Na całość składa się dziewięć premierowych koncertów transmitowanych na platformie PLAY KRAKÓW (środy i niedziele), teksty i podcasty (cykle kuratora Krzysztofa Pietraszewskiego oraz dziennikarzy Bartka Chacińskiego i Jana Topolskiego), a także wydarzenia towarzyszące (festiwalowe piątki).
Festiwal rozpocznie podróż do… średniowiecza. 1 listopada w programie Ars antiqua usłyszymy nawiązujący do dawnej tradycji cykl pieśni From 1 to 7 napisany z myślą o sopranistce Yeyoung Sohn i gitarzyście Marcinie Dylli. Kompozycja Stefana Węgłowskiego jest jego hołdem oddanym matce – Dorocie Grynczel, a poszczególne części utworu opowiadają o bolesnych etapach żegnania się z tą wybitną artystką. Choć muzyka podszyta jest tu niepokojem i mrokiem, to przebijają przez nią światło i swoista romantyczność.
Zupełnie inna atmosfera będzie towarzyszyć programowi Muzyka i sport (4 listopada). Sportowe doświadczenia kompozytorów Dominika Strycharskiego i Karola Nepelskiego przełożyły się na proces komponowania oraz technikę wykonawczą. Strycharski do swojego nowego utworu podszedł… z ringu bokserskiego, natomiast Nepelski – z pływalni. Repertuar uzupełnia utwór Jennifer Walshe, w którym nauka jazdy na deskorolce jest immanentną częścią procesu opanowania tego konceptualno-tekstowego utworu. W konkurencji wykonawstwo do rywalizacji stanie zespół Kwartludium.
Zanim w polskich domach pojawiły się komputery i konsole do gier, pasjonaci podróży po fantastycznych krainach często sięgali po książkowe gry paragrafowe. Zainspirowany tą formułą kompozytor Piotr Peszat podjął się stworzenia Kompozycji paragrafowej. Utwór PEnderSZATch opiera się na faktach autobiograficznych, ale w trakcie festiwalu kontrolę nad losami „dobrze zapowiadającego się krakowskiego muzyka” przejmie internetowa publiczność. 8 listopada to od nas będzie zależało, czy Spółdzielnia Muzyczna contemporary ensemble zagra dalej, a kariera obiecującego artysty nie zakończy się przedwcześnie.
W programie Streamforms (11 listopada) Ewa Liebchen zaprezentuje dźwięki, o których (niektórym) flecistom się nie śniło. W kompozycji Dominika Karskiego nie brak ubocznych aspektów wydobycia dźwięku (uderzanie palcami w klapy, przedęcia) czy „ludzkiej fizjologii” instrumentu (mlaśnięć, chrząknięć i bulgotów). Halny Sławomira Kupczaka to próba przełożenia jednego z najbardziej dynamicznych fenomenów polskiej pogody na elektronikę i flet (twórca postarał się nawet o muzyczne odzwierciedlenie różnicy ciśnień!). Marta Śniady w swoim utworze posłużyła się natomiast cytatem z piosenki Justina Biebera po to, by przybliżyć zjawisko histerycznego uwielbienia, jakie spotyka idoli w kulturze popularnej.
Czy łatwiej przeprowadzić wykład w sali koncertowej czy koncert w sali wykładowej? W razie wątpliwości zawsze można zdać się na wykład performatywny – zakomponowaną, artystyczną formę słowno-muzyczną, która łączy elementy wykładu i muzyki wykonywanej na żywo. 15 listopada Matthew Shlomowitz – jeden z mistrzów gatunku – postara się udowodnić, że konferansjerka na koncercie z muzyką klasyczną nie musi przyjmować formy anegdotycznej. Program Performed Lecture uzupełnią dwa utwory – Solucja nadwornego ironisty polskiej muzyki współczesnej Jacka Sotomskiego oraz CARBON IS THE NEW BLACK przygotowany przez zaangażowaną w tematykę społeczną Monikę Dalach. Kompozycje wykona Ensemble Kompopolex.
Śpiewaczka Barbara Kinga Majewska i pianista Marcin Masecki zaproszą nas natomiast do sali treningowej. W ramach programu Adonis Gamut (18 listopada) muzycy będą ćwiczyć gamy i pasaże, tryle, biegniki, pochody tercji, kwart, kwint, oktaw. Ten powrót do repertuaru czasów młodości zakłada nostalgię za ciałem, które jeszcze nie zna muzyki, i jest przyczynkiem do dyskusji na temat znaczenia ćwiczeń w budowaniu tożsamości artysty. Jednocześnie stajemy przed szansą wysłuchania repertuaru z XVIII, XIX czy początku XX wieku (w tym pieśni Richarda Straussa i Josepha Haydna) na festiwalu muzyki współczesnej.
Muzykoterapia, relaks dźwiękowy, doznania soniczne – odprężenie spływa na nas już na sam dźwięk tych określeń. W programie ASMR (22 listopada) otrzymamy jednak znacznie szerszy pakiet brzmień wywołujących stan błogości. Wprowadzą nas w niego szmery, stukot czy szept w Do It to Yourself Mikołaja Laskowskiego, następnie zahipnotyzuje studium emocjonalności Wojtka Blecharza, ukoi zaś medytacja kwartetu smyczkowego autorstwa Alvina Luciera. Wieczór przyjemności w wykonaniu Royal String Quartet zapoczątkuje utwór Quartetto per archi Krzysztofa Pendereckiego będący hołdem dla zmarłego w tym roku Maestro.
Rodzaj gramatyczny to niełatwe zagadnienie nie tylko w świecie nauki o języku, ale również w codziennym życiu zdominowanym przez nierówności. Projekt Formy żeńskie (25 listopada) jest inicjatywą sześciu kompozytorek i pięciu wykonawczyń, które sposobu na przywrócenie równowagi szukają w muzyce.
Festiwal Sacrum Profanum zajmował się już w swojej historii partyturami graficznymi. Na zamknięcie tegorocznej edycji (29 listopada) czas na kolejny wariant tego pomysłu – powiązanie partytur i języka architektury. W programie #archi-solos soliści Hashtag Ensemble podążą za rytmem, porządkiem, fakturą czy formą bryły i przetłumaczą na język muzyczny ikony i zapomniane perły krakowskiej architektury: nowohucki „Pałac Dożów” (Marta Grzywacz), Seminarium Zmartwychwstańców – Drogę Czterech Bram (Wojciech Błażejczyk), Cricotekę (Krzysztof Kozłowski) oraz Lokomotywownię Płaszów (Hubert Zemler).
Ofertę festiwalu wzbogacą wydarzenia towarzyszące. W warsztatach online Jak brzmi Kraków? (6 listopada) dzieci i ich opiekunowie dowiedzą się, jak można bawić się dźwiękami i łączyć je we własne kompozycje. W Operze dla Głuchych (13 listopada) Roberta Piotrowicza i Ep Kuby Krzewińskiego twórcy sięgną do języka migowego oraz zgłębią kulturę osób głuchych i niedosłyszących. Podczas warsztatów Samoróbka (20 listopada) założyciel grupy Małe Instrumenty Paweł Romańczuk pokaże, jak zbudować instrumenty „z niczego”, a w ramach Random Check (27 listopada) zobaczymy i usłyszymy osiem kompozycji audiowizualnych zrealizowanych dzięki współpracy wykładowców, studentów, doktorantów oraz absolwentów wrocławskich uczelni.
Wszystkie koncerty będą dostępne na platformie PLAY KRAKÓW (część z nich nieodpłatnie). Szczegółowe informacje dotyczące programu można znaleźć na stronie internetowej festiwalu i w jego mediach społecznościowych. (Bartosz Suchecki, „Karnet”)
